АҚША ПСИХОЛОГИЯСЫ
Қаржылық жағдайымызды тек табыс көлемі мен шығындар емес, сонымен қатар біздің ақшаға деген көзқарасымыз бен әдеттеріміз анықтайды. Ақша психологиясы – адамның қаржыны қабылдауы, басқаруы және оған байланысты эмоциялары мен мінез-құлқы туралы ғылым.
Адамның ақшаға деген көзқарасы балалық шақтан бастап қалыптасады. Біз ата-анамыздың қаржыны қалай басқаратынын, олардың ақша туралы пікірлерін, тіпті отбасыдағы қаржылық дағдарыстар мен жетістіктерді бойымызға сіңіреміз. Психологтар адамдардың қаржыға деген қатынасын бірнеше түрге бөледі:
1. Қаржылық қорқыныш – ақшаны жоғалтып аламын деген үрей. Мұндай адамдар көбінесе ақша жинағанымен, оны жұмсауға қорқады.
2. Импульсивті шығындалу – ақшаны ойланбай жұмсайтын, дүкен аралағанда өзін бақылай алмайтын адамдар.
3. Теңгерімді қаржылық ойлау – қаржысын дұрыс жоспарлай алатын, үнемдеу мен жұмсауды тең ұстайтын адамдар.
Адамдар көбінесе ақшаны эмоционалды түрде жұмсайды. Кейбіреулер күйзеліс кезінде сауда жасауды әдетке айналдырса, басқалары өз бағасын көтеру үшін қымбат заттар сатып алады. Ақша психологиясында «эмоционалды шығындалу» деген ұғым бар – бұл адам өзін жақсы сезіну үшін ақшаны қажетсіз нәрселерге жұмсауы. Мұндай әрекетті бақылау үшін алдымен эмоцияларды басқаруды үйрену маңызды
Қаржылық әдеттерді қалай жақсартуға болады?
1.Ақшаға деген сана-сезімді дамыту – өзіңіздің қаржылық шешімдеріңізге сыни көзқараспен қараңыз. Ақшаңызды қалай жұмсайтыныңызды жазып отырыңыз.
2.Жоспарлау дағдысын қалыптастыру – ай сайынғы бюджетті белгілеңіз және кіріс пен шығысты теңестіріңіз.
3.Эмоционалды шығыннан аулақ болу – сауда жасамас бұрын өзіңізден: «Бұл зат маған шынымен керек пе?» деп сұраңыз.
4.Инвестициялау мен жинақтауды үйрену – қаржыңыздың бір бөлігін жинап, оны тиімді инвестициялаудың жолдарын зерттеңіз.
Ақша тек құрал ғана емес, ол біздің психологиялық, эмоционалдық және мінездік ерекшеліктерімізбен тығыз байланысты. Қаржыға деген дұрыс көзқарас қалыптастыра отырып, біз өзіміздің материалдық жағдайымызды ғана емес, жалпы өмір сапасын жақсарта аламыз. Ақшаны тиімді басқару – бұл тек байлыққа жетудің емес, қаржылық еркіндікке қол жеткізудің жолы.
Сіз ақшаңызды қалай басқарасыз? Өзіңізде қандай қаржылық әдеттерді байқадыңыз?
